Słowiański horror to czwarta z kolei antologia z cyklu zapoczątkowanego przez Macieja Szymczaka we współpracy z wydawnictwem Horror Masakra, a pierwsza, w tworzeniu której nie brałam czynnego udziału ani jako korektor, ani jako autor. Tym bardziej ucieszyła mnie propozycja zrecenzowania zbioru i z ciekawością sięgnęłam po tę pozycję.
Niestety, muszę stwierdzić, że nadając zbiorowi tytuł Słowiański horror, wydawca strzelił sobie w stopę, gdyż czytelnik, sięgając po książkę, oczekuje kwintesencji tego, co było w poprzednich antologiach (dla przypomnienia: Krew zapomnianych bogów, Słowiańskie koszmary, Licho nie śpi). Tego nie otrzyma. Nie jest to stricte horror, raczej fantastyka z domieszką grozy, a wiedza niektórych autorów dotycząca Słowian wydaje się czasem bardziej niż pobieżna.
Czytelnik dostanie kilkanaście opowiadań i wierszy, jednych lepszych, innych gorszych, ale wszystkich wciągających i godnych uwagi.
Spośród autorów opowiadań znałam jedynie Macieja Szymczaka i Tomasza Siwca i ich twórczość, i z pewnym zaskoczeniem przyjęłam fakt, że antologii nie tworzyli w głównej mierze debiutanci, ale pisarze z pewnym dorobkiem. Podczas lektury miałam wrażenie, że na kartach książki spotykam się z pisarzami początkującymi, z niewyrobionym jeszcze stylem, ale z fantastycznymi pomysłami. Każde z przeczytanych przeze mnie opowiadań ma potencjał, a przy odrobinie pracy autora mogłoby stać się perełką. Obroniły się opowiadania, których akcja toczy się współcześnie, natomiast te, których fabuła została przeniesiona w przeszłość – a zwłaszcza gdy autorzy zdecydowali się na zabieg stylizacji językowej, mający z założenia wzbogacić opowieść – obnażały niedoskonałości warsztatowe autora. Ponadto pewnych wyrażeń użyto w nieodpowiednim znaczeniu. Dla przykładu: białogłowa (kobieta zamężna) nie jest synonimem niewiasty (kobiety nieznającej męża), choć w późniejszych czasach zaczęto te określenia traktować zamiennie. Dziatki to nie to samo co dziadki, a połóg nie jest odpowiednikiem porodu. Raziło, naprawdę, szczególnie że nie uznaję się za osobę obeznaną ani w słowiańskich wierzeniach, ani w epokowym słownictwie.
Ale skupmy się na dobrych stronach antologii.
Niekwestionowanym numerem jeden zbioru jest dla mnie Pieniacz Jacka Pelczara. Autor zgrabnie, z wprawą prowadził narrację, nie zamieszczając niepotrzebnych udziwnień językowych, dozując napięcie w odpowiednich momentach. Sama historia jest więcej niż ciekawa i warto było przeczytać całą antologię, by móc uraczyć się tym właśnie opowiadaniem.
Na uwagę zasługują również opowiadania Marka Kwietniewskiego Żywy Ogień i Aleksandry Kozioł Jak było, choć tutaj miałabym trochę uwag warsztatowych. Tak naprawdę nie mogę wymienić ani jednego opowiadania, które od początku do końca okazałoby się kiepskie czy warto je sobie odpuścić. Treść każdego jest interesująca, należałoby jedynie popracować nad formą.
Antologię wieńczy poezja Łukasza Szczygło. W udany, pełen refleksji sposób autor zapoznaje nas ze słowiańską historią i wierzeniami. Moją uwagę przykuł Kruk, zupełnie odróżniający się od pozostałych wierszy i w który według mnie poeta włożył najwięcej pracy. Opłacało się.
Podsumowując, Słowiański horror to antologia, mimo że trzymająca się motywu przewodniego, czyli słowiańskich wierzeń, dość różnorodna. To dobry towarzysz długich, zimowych nocy, kiedy sen nie nadchodzi. Co prawda noc spędzona z tą książka nadal pozostanie bezsenna, ale już nie tak długa.

Anna Musiałowicz – z wykształcenia pedagog-resocjalizator, aktualnie pracuje jako manager w prywatnej firmie. Z natury włóczykij. W chwilach wolnych od obowiązków rodzinnych i zawodowych grywa w szachy, nawiedza zamki, rysuje, gdzie popadnie i co popadnie, zazwyczaj słucha heavy metalu i rocka, czyta głównie fantasy. Z zamiłowania pisarka. Jako autor debiutowała w marcu 2016 roku. Całym sercem oddana Wydawnictwu Dom Horroru, gdzie działa jako redaktor i korektor od początku jego istnienia, co wcale nie przeszkadza jej na „skoki w bok” z innymi wydawnictwami. Jej opowiadania i drabble zostały opublikowane w magazynach i antologiach związanych z literaturą grozy i podręcznikach RPG.

Do uniwersum Obecności dołączyła niedawno trzecia odsłona Annabelle. Za kamerą stanął debiutant, Gary Dauberman, autor scenariuszy do dwóch poprzednich części, a także współtwórca scenariusza bardzo dobrze przyjętej adaptacji To z 2017. Temat i gatunek nie były mu więc obce.

Akcja ostatniej części przenosi nas do czasu, w którym Ed i Lorraine Warrenowie przywożą tytułową lalkę do domu i umieszczają ją w zamknięciu – jakby się mogło wydawać – w bezpiecznym miejscu. Niestety pod nieobecność Warrenów zło wydostaje się na wolność.

Bohaterowie filmu (córka Warrenów, Judy wraz z przyjaciółmi) starają się jak mogą, by przetrwać nierówną walkę z demonem. Są przy tym wiarygodni, czasem naiwni w swych pomysłach, a co za tym idzie – zabawni. Nie zmienia to jednak faktu, że mamy do czynienia z horrorem, a humorystyczne elementy dodają tylko filmowi uroku.

Film Daubermana jako kompilacja postaci, klimatu i rozwiązań fabularnych rodem z epoki VHS wypada całkiem dobrze. Reżyser potrafi bawić się z widzem, strasząc nie zawsze tam, gdzie się tego spodziewamy. Gorzej, kiedy robi to przez montaż i dźwięki, czyli tak zwane jump scare’y, na szczęście nie jest to zbyt nachalne.

Annabelle wraca do domu nie jest tak dobra, jak część druga, niemniej jest to nadal przyzwoite kino, które, choć nie wybija się niczym szczególnym, nie pozostawia niesmaku. A to już bardzo dużo.

Po raz pierwszy z twórczością Artura Urbanowicza zetknęłam się, kiedy autor poszukiwał tzw. beta readerów swej najnowszej powieści Inkub. Tekst ten był totalną surówką, a przy okazji niezłym grubaskiem, jeśli chodzi o objętość, ale opis książki mnie zachęcił i tak oto mogłam na własnej skórze (albo na własne oczy) sprawdzić, co też ten Urbanowicz wymyślił i z czym to się je. Nie oznacza to, że w ogóle nie śledziłam poczynań autora (Artur chociażby uczestniczył w 5. oraz 6. edycji Krakowskiego Festiwalu Grozy KFASON, który wymyśliłam, i który koordynuję od początku) – kojarzyłam jego dotychczas wydane powieści: pierwsze wydanie Gałęzistego czy Grzesznika. Po prostu nie miałam czasu, aby na spokojnie zaznajomić się z poprzednimi książkami autora. Całkiem niedawno się to zmieniło.

Ze względu na udaną współprace z wydawnictwem Vesper, autor postanowił wznowić Gałęziste – swą debiutancką powieść, w nowej szacie graficznej (okładka – Shred Perspective Works) oraz po gruntownej redakcji, której podjął się Krzysztof Grudnik. Już tutaj muszę zaznaczyć, że wizualnie książka wygląda świetnie i przykuwa wzrok, ale ta dbałość o estetykę cechuje przecież większość tytułów wydawnictwa Vesper, więc nie inaczej stało się w przypadku Gałęzistego.

Akcja powieści dzieje się w czasie Wielkiego Tygodnia. Para studentów: Karolina i Tomek postanawiają spędzić święta Wielkanocne w małej miejscowości na Suwalszczyźnie. Kiedy docierają na miejsce przeznaczenia okazuje się, że dom, w którym mieli zamieszkać przez najbliższe kilka dni jest zamknięty na cztery spusty. Na szczęście kryzys zostaje zażegnany i po telefonie do właścicielki nieczynnego pensjonatu nasi bohaterowie zostają przekierowani do niewielkiej miejscowości, w której mają zostać zakwaterowani. Wydawać by się mogło, że po tej pierwszej wpadce Karolinę i Tomka czeka już sielanka i odpoczynek. Nic bardziej mylnego. Ich problemy zaczynają się w momencie, kiedy przekraczają próg domu, w którym dostali zastępczy nocleg i kiedy poznają jego mieszkankę – Natalię, która u Tomka wzbudza silne zainteresowanie, a u Karoliny sympatię. Od tej chwili akcja Gałęzistego ze strony na stronę staje się coraz bardziej dynamiczna, a sielankowy z założenia wyjazd staje się największym koszmarem w życiu naszych bohaterów.

Cóż mogę powiedzieć o powieści Urbanowicza – na pewno to, że nie polubiłam jej głównych bohaterów 😉 Zresztą wspominałam o tym Arturowi podczas ostatnich Krakowskich Targów Książki. Nie polubiłam Karoliny i Tomka nie dlatego, że zostali źle przedstawieni czy opisani. Po prostu mimo wszystko bardziej skojarzyli mi się ze studenciakami, którzy padają ofiarami Jasona w serii Friday the 13th, i którzy z założenia pakują się w kłopoty. Trochę też zgrzyta mi poczucie humoru Tomka, ale ok – jak już wspomniałam, nie polubiłam głównych bohaterów.

Natomiast bardzo podoba mi się klimat powieści: atmosfera bywa gęsta, niepokojąca i las sam w sobie wzbudza wiele emocji. Przecież tak łatwo się w nim zgubić, mimo że spacery po lesie zwykle są świetną formą relaksu. Uwierzcie mi, las opisany przez Urbanowicza zamiast błogości, wzbudzi w Was lęk i poczucie, że jesteście obserwowani. Jeśli kojarzycie (a zapewne kojarzycie) film Blair Witch Project czy książkę Stephena Kinga Dziewczyna, która pokochała Toma Gordona, możecie sobie wyobrazić, co się czuje, tracąc orientację na zalesionym terenie.

Poza tym to kolejny tytuł, należący do polskiej literatury grozy, który zachęcił mnie do wycieczki na Suwalszczyznę (wcześniej taki zabieg udał się Stefanowi Dardzie i jego cyklowi Czarny Wygon, który bardzo lubię. Jego akcja dzieje się na Roztoczu i to właśnie tam, podążając tropem głównego bohatera, wylądowałam na wakacjach dwukrotnie, zwiedzając Zwierzyniec i okolice). Może nie będę się specjalnie kręcić po lesie, bo licho nie śpi, ale… kto wie? 😉

Wielki plus za zakończenie. Przyznam szczerze i z ręką na sercu – nie spodziewałam się. No dobrze, może trochę się spodziewałam, ale nie tego, co Urbanowicz zaserwował na ostatnich stronach powieści. Podążając za mediami społecznościowymi, mogę napisać – Lubię to!

Podsumowując, uważam, że Gałęziste to dobra powieść. Porównując ją z Inkubem, daje się odczuć, że jest to debiut autora. Natomiast jeśli chodzi o pomysł na całą historię – nie zawiodłam się. Także jeśli nie mieliście jeszcze okazji przeczytać Gałęzistego, polecam. Zwłaszcza na długie, jesienne wieczory 🙂

Zauważyłam, że trudno mi się czyta książki, które opisują znane historie. Chyba dlatego, że po prostu wiem, co się wydarzy. Tak właśnie miałam z Psychozą Roberta Blocha, a ściślej z jej wznowieniem, które wydało wydawnictwo Vesper.

Czytelnicy po raz pierwszy poznali Normana Batesa w 1959 roku, kiedy to światło dzienne ujrzała powieść. Rok później bohaterowie Psychozy znaleźli się na ekranach kin, a całkiem niedawno ukazało się pięć sezonów serialu Bates Motel, który można obejrzeć na platformie Netflix.

Być może się mylę, ale podejrzewam, że większość z Was zna historię, opowiedzianą przez Blocha. Oto mamy Mary Crane, która pewnego dnia pod wpływem impulsu kradnie z pracy ogromną sumę pieniędzy. Chce w ten sposób pomóc swojemu partnerowi, Samowi Loomisowi, który spłaca dług po zmarłym ojcu. Jadąc do ukochanego, Mary zatrzymuje się w motelu, który prowadzi Norman Bates. Kobieta nie wie, że to spotkanie zaważy na jej dalszym życiu…

Jak już wspomniałam, historię Normana i jego apodyktycznej matki znam i bardzo lubię, dlatego z  wielką przyjemnością sięgnęłam po książkę. Pewnym mankamentem podczas czytania była świadomość, że wiem jak cała opowieść się kończy, jednak ostatecznie powieść dostarczyła mi oczekiwanej rozrywki. Zresztą po jej przeczytaniu, po raz kolejny sięgnęłam po ekranizację Psychozy w reżyserii Alfreda Hitchcocka i – ku wielkiej uciesze – znalazłam pewne różnice w fabule (jedną – kluczową – w słynnej scenie pod prysznicem). Przyznam szczerze, że jestem pełna podziwu dla Hitchcocka, że tak wiernie przedstawił wydarzenia opisane w Psychozie. Mogłabym nawet pokusić się o stwierdzenie, że wystarczy obejrzeć film, żeby wiedzieć, o czym jest książka. Natomiast uważam, że licząca 60 lat powieść zupełnie się nie zestarzała i może z powodzeniem konkurować ze współczesną literaturą.

Wydawnictwo Vesper jak zawsze stanęło na wysokości zadania, jeśli chodzi o przygotowanie książki. Świetna okładka i ilustracje Krzysztofa Wrońskiego podkreślają klimat powieści (moim skromnym zdaniem tych ilustracji w książce mogłoby być więcej). Co mnie nie przekonało? Posłowie. Mam wrażenie, że jego autor trochę nie uwierzył w inteligencję czytelnika i opisał wszystko to, o czym przed chwilą przeczytaliśmy. Następnie omówiona została kontynuacja Psychozy, która ukazała się w latach 80., mamy trochę o samym Hitchcocku, ale krew mi zawrzała w momencie, kiedy pokrótce zostały opisane poszczególne części filmowej Psychozy (wyszło ich w sumie IV) i autor Posłowia w zasadzie rzucał spoilerami. Ja np. bym się nie obraziła, gdybyśmy zamiast opisów filmów (wraz z zakończeniami), otrzymali fragment wywiadu z Hitchcockiem, Blochem czy z bohaterami współczesnej ekranizacji: Verą Farmigą czy Freddiem Highmore’em.

Poza tym nie mam zastrzeżeń i jeśli ktoś jeszcze nie miał przyjemności poznać Normana Batesa i nocować w jego motelu, niech czym prędzej rezerwuje pokój.